Menu
Rozwój współczesnych miast opiera się nie tylko o duże inwestycje – stawianie wieżowców czy osiedli mieszkaniowych – ale również o intensywną rewitalizację zaniedbanych obszarów, których potencjał jest znacznie większy, tylko trzeba przeprowadzić określone działania. Jaką rolę pełni w tym procesie mała architektura? W poniższych rozważaniach znajduje się odpowiedź.
Rewitalizacja w Polsce
Na rewitalizację obszarów miejskich od lat wydzielane są relatywnie duże środki, między innymi z unijnych dotacji czy budżetów partycypacyjnych, obywatelskich. Choć tekst skupia się na małej architekturze, już na wstępie warto podkreślić, że rewitalizacja nie polega tylko na samym „remoncie”, czyli odnowieniu fasady budynków, wymianie płyt chodnikowych, posadzeniu drzew i postawieniu obok kilku ławek. Ideą rewitalizacji jest tchnięcie nowego życia, nowej energii w nieco zapomniane, zaniedbane miejsce. Stąd konieczność pracy koncepcyjnej i analiz – czy dany fragment miasta może być wykorzystany? Czy mieszkańcy będą zainteresowani akurat w tym miejscu odpoczynkiem, pracą lub zakupami? Jak rozwiązać kwestię komercjalizacji przestrzeni? Nieumiejętne planowanie rewitalizacji skutkuje wielkim fiaskiem, a wtedy duża inwestycja nie przynosi oczekiwanych efektów.
Czy w naszym kraju jest dużo przestrzeni do potencjalnej rewitalizacji? Oczywiście. Pamiętajmy, że polskie miasta swoją historię piszą nierzadko od kilkuset lat, więc w każdym z nich znajdują się naprawdę wiekowe zakątki, które można i należy umiejętnie zagospodarować. Jest dużo rzek i jezior, terenów zielonych, które zdziczały. Wreszcie do dziś ciągnie się za nami bagaż wojennych zniszczeń i PRL-owskiej zabudowy, która w niejednym przypadku pozostawia wiele do życzenia. Stąd duże zainteresowanie tym tematem zarówno samorządowców, jak i stowarzyszeń, fundacji czy prywatnych podmiotów.
Mała architektura a skuteczna rewitalizacja
Do elementów małej architektury zaliczają się takie elementy jak ławki, kosze na śmieci, słupki parkingowe, stoły, kraty pod drzewa, grille, stojaki rowerowe, donice i wiele, wiele innych. Każdy z tych produktów może być potrzebny przy przywracaniu danego miejsca do życia.
Podstawą jest plan zagospodarowania przestrzeni. Niezależnie od celu należy mieć na uwadze funkcjonalność, ponieważ miasto jest dla jego mieszkańców i gości, więc musi być przyjazne. A wyrazem tego są nie tylko estetyczne, ale i wygodne ławki czy stojaki, przy których można zaparkować rower (a więc zrezygnować z samochodu, zmniejszając zanieczyszczenie powietrza). Tu grill w miejskim, odnowionym parku, tam ozdobne drzewa, które są zabezpieczone stylową kratką. Rośliny? W donicach, które pasują charakterem do otaczających budynków. I tak dalej, i tak dalej.
Gdy widzimy efekty rewitalizacji – starówek, parków, terenów poprzemysłowych, osiedli – bardzo często na pierwszy plan wysuwa się nowa elewacja budynków czy odnowiona droga. Ale w bezpośrednim zetknięciu korzysta się, dotyka (dosłownie i w przenośni) właśnie małej architektury, dlatego jej wybór nigdy nie może być przypadkowy. Z jednej strony wygląd, z drugiej funkcjonalność, a z trzeciej odporność na niekorzystne czynniki, wytrzymałość. W końcu inwestując w daną przestrzeń, nie zakłada się konieczności ponownej rewitalizacji dosłownie po kilku miesiącach czy latach.
Podsumowując: procesy rewitalizacyjne są nieodłączną częścią życia współczesnych polskich miast. Jednak przy ich wdrażaniu należy pamiętać o funkcjonalnej roli nawet najdrobniejszych detali, którymi są elementy małej architektury.